De kleine flatwoning van Karel (48) en Bert (63)* is inmiddels vertrouwd terrein voor Amber Verwoerd (31). Ze is er kind aan huis: al drie jaar begeleidt ze hen bij de afwikkeling van hun schuldenlast. Het stel is net klaar met eten, de borden en mokken staan nog op de salontafel. “Ik kom even kijken hoe het met jullie gaat”, zegt ze terwijl ze er een stoel bij trekt. Karel haalt eerst een kop koffie voor haar in de keuken. “Dat kunnen we nu weer betalen”, grapt hij. Uit een grote bench midden in de kamer klinkt luid geblaf. “Rico, wees nou stil”, vermaant Bert de keffende hond.
‘Je wílt het kopen’
De sfeer is relaxed vanavond. Karel laat Amber een stapel enveloppen zien die op het dressoir ligt. “Kijk, allemaal geopend én betaald”, zegt hij. En dan, lachend: “Dat was vier jaar geleden wel anders. Ik schaam me voor de puinhoop die we ervan hadden gemaakt.” Zowel Bert als hij had al een persoonlijke lening toen ze een relatie kregen. “We zaten in de schulden terwijl we een gezamenlijk inkomen van 2800 euro per maand hadden”, blikt Karel terug. Hij geeft ruiterlijk toe dat de boekhouding absoluut niet op orde was. “Je ziet dit, je ziet dat, en je wílt het kopen. Dat deden we op rekening of we sloten een extra lening af. Betalen komt wel, dachten we. Het overzicht was compleet weg. Post durfden we niet meer open te maken.”
Onze redding
Op een dag vorderde de Belastingdienst hun auto. Karel en Bert werden op het matje geroepen bij familie. “Ons hele hebben en houden kwam op tafel. Erg confronterend.” Na het familieberaad meldden Karel en Bert zich bij het Wmo-loket in hun wijk. Ze werden doorverwezen naar de schuldhulpverlening, maar kregen daar nul op het rekest. “Ons inkomen was te hoog, dus wij moesten het zelf regelen.” Uiteindelijk verwees een mevrouw bij hetzelfde Wmo-loket hen door naar SchuldHulpMaatje. Karel: “Dat was het begin van onze redding.”
“Het was even wennen hè, die eerste keer dat ik bij jullie kwam”, zegt maatje Amber. “Ja, er was achterdocht”, geeft Bert toe. Karel: “We hadden verhalen gehoord van mensen die door een schuldhulpverlener nog dieper in de schulden belandden. En we dachten: alles goed en wel, maar moeten we hiervoor gaan betalen?”
Naast mensen staan
Dat bleek niet nodig: in Nederland bieden 3000 vrijwilligers – SchuldHulpMaatjes – gratis, betrouwbare en deskundige hulp aan mensen met financiële problemen. SchuldHulpMaatje Nederland is een groot netwerk van samenwerkende kerken en organisaties. “Financieel leed blijft vaak verborgen voor de buitenwereld”, zegt directeur Carla van der Vlist. “Met onze maatjes willen we hoop en perspectief brengen achter huisdeuren. Een lichtpunt zijn waar het donker is, zoals Jezus dat ook was.”
Dat mensen in schulden weinig vertrouwen hebben in instanties is bekend bij SchuldHulpMaatje. Maar dit wantrouwen verdwijnt meestal zodra de maatjes over de vloer komen. “Onze vrijwilligers werken met passie en vanuit deskundigheid. Ze zijn bereid om hun kostbare tijd beschikbaar te stellen, zodat er een basis ontstaat om te werken aan herstel. Wij gaan echt naast mensen in nood staan.”
Amber – het maatje van Bert en Karel – is zo’n gemotiveerde vrijwilliger. Toen SchuldHulpMaatje vijf jaar geleden in haar woonplaats startte, dacht ze: dit is iets voor mij. “Ik had mijn opleiding in de schuldhulpverlening afgerond, maar kon geen werk vinden in mijn vakgebied. Door een vrijwilligersfunctie als maatje kon ik alvast ervaring opdoen.” Inmiddels heeft ze die gedroomde baan wél gevonden, maar maatje blijft ze. “Het leukste van dit werk is dat je mensen op weg kunt helpen, zodat er weer perspectief komt.”
Dichtgeknepen keel
Nadat Amber samen met Karel en Bert de hele administratie op een rijtje had gezet, bleek er een schuld van maar liefst 18.000 euro te zijn. “Dat was heftig”, vertelt Karel. “Ik zat met dichtgeknepen keel bij de gesprekken. Van mij hoefde het leven niet meer.”
Carla van der Vlist weet dat dit soort situaties vaker voorkomt. “Door de stapeling van schulden – en de stress die dit vervolgens geeft – kunnen veel mensen moeilijk zelfstandig ontsnappen aan hun problemen.” Maar de eerste stap naar de schuldhulpverlening is lastig. Van der Vlist: “De vrijwilligers van SchuldHulpMaatje gaan samen met de hulpvrager kijken welke hulp nodig is. Wij maken geen afspraken met schuldeisers, maar ondersteunen mensen om zelf die stap te zetten.”
Amber deed dat ook bij Karel en Bert. “Jij was echt streng voor ons”, aldus Karel. “We moesten zelf onze schuldeisers bellen. Dat was hard, maar het kwam goed.”
Driedaagse training
Maatje word je niet zomaar. “Je krijgt eerst een driedaagse training waarin je alle kneepjes van het vak leert”, zegt Amber. “En tijdens intervisieavonden met je lokale team bespreek je anoniem casussen en deel je ervaringen. Je leert dan echt van elkaar.” Inmiddels heeft Amber routine in de begeleiding van mensen met financiële problemen. “Ik probeer het altijd zo luchtig mogelijk te houden door er samen over te praten en naar oplossingen te zoeken.”
Amber hoopt dat mensen met financiële problemen gewoon aan de bel durven te trekken bij SchuldHulpMaatje. “Schulden kunnen je zomaar overkomen, ook als je een normaal inkomen hebt. Maar we kunnen mensen ook van advies voorzien bij ‘slechts’ een betalingsachterstand. Dat voorkomt veel problemen.”
Licht in de tunnel
Inmiddels staan Karel en Bert nog maar 1.049 euro in de min. Karel: “We hopen binnenkort helemaal schuldenvrij te zijn. Dat voelt als licht aan het einde van een lange tunnel.” Amber komt nog maar af en toe langs. “Ze kunnen het nu goed zelf, maar mogen me altijd bellen of appen.” Karel is blij met dit klankbord. “In no time geeft ze advies. Amber is echt een houvast voor ons.”
*De namen Karel en Bert zijn gefingeerd. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.
Samen tegen armoede
Met de actie ‘Samen tegen armoede’ helpt Kerk in Actie SchuldHulpMaatje om op dertig extra locaties in Nederland van start te gaan. Lees hier meer over de actie.
Dit verhaal is onderdeel van de zomerserie van Kerk in Actie over armoede. Je leest hoe mensen in Nederland en wereldwijd daarmee omgaan en hoe Kerk in Actie mensen helpt uit deze situatie te komen.
Lees het verhaal van Cora uit Veenendaal:
