Hoe lukt het Rwandezen om moordenaars te vergeven?
Vergeten en vergeven …. makkelijker gezegd dan gedaan! Als je beseft hoe lang we er in Nederland al over doen om in het reine te komen met de Tweede Wereldoorlog, dan is dat voor Rwanda helemaal een grote klus. Pasteur Jerôme is predikant van de Presbyteriaanse Kerk in Remera, dichtbij de Rwandese hoofdstad Kigali. Na de genocide die zijn land in 1994 verscheurde richtte hij de ‘Light Group’ op.
Overlevenden en daders gaan samen eten
Pastor Jerôme merkte dat er veel angst heerste in zijn gemeente. Het was onmogelijk om elkaar te vermijden, maar met elkaar samenleven lukte niet. Hij vroeg een aantal daders en slachtoffers die geliefden verloren hebben, om af en toe met elkaar te eten en te praten. Dat doen ze nu twee keer per maand in de kerk. Samen eten is belangrijk in Rwanda, soms zelfs van hetzelfde bord. Mensen van buiten de groep zijn verbijsterd hoe dit kan. Het ging ook niet zomaar. In het begin zaten beide groepen tegenover elkaar. Pastor Jerôme las de Bijbel, liet beide groepen hun verhaal vertellen, sprak over vergeving en verzoening, bleef volhouden. Inmiddels praten de dertig leden open met elkaar.
Anastasie was bang voor herhaling
Anastasie vertelt hoe bang ze was, toen ze hoorde dat een aantal daders vrijkwam. Haar hele familie is vermoord: haar man, kinderen en ouders. Ze kan er nog steeds niet over vertellen, maar wel over haar angst: “Wat was ik bang dat ze ons weer iets zouden aandoen! Als ik een dader tegenkwam, liep ik een eindje om.”
Daders vragen om vergeving
Jean Bosco leidt deze Light Group. Hij was een dader. Hij heeft mensen vermoord en daarvoor jarenlang gevangen gezeten. Hij had veel last van schuldgevoel: “In de cel realiseerde ik me pas wat ik had gedaan. Met andere gevangenen heb ik gebeden om om vergeving te kunnen vragen.” De daders van de Light Group hebben hun daden inmiddels bekend en om vergeving gevraagd. “We vonden het heel moeilijk om de overlevenden onder ogen te komen”, zegt Kalisa. Maar allemaal realiseerden ze zich: we moeten zorgen dat dit nooit meer gebeurd.
Het kost veel tijd om elkaar echt te vergeven
Voor buitenstaanders is het moeilijk te begrijpen dat ze elkaar echt vergeven hebben. “Het Woord van God heeft ons geholpen”, verklaart Jean Bosco Kalisa. Maar dat was niet eenvoudig, zelfs niet als je gelooft dat het Gods wil is. Uiteindelijk hebben de leden ervoor gekozen vanwege vrede in hun gezinnen, hun dorp, het land: “We moeten verder met elkaar”.
Boosheid en verdriet kunnen je vergiftigen
Vergeving blijkt rust te geven in de eigen ziel. “Als een dader om vergeving komt vragen bij je thuis, wil je dat aanvankelijk niet. Je verzet je ertegen. Maar de dader kan niet meer goedmaken wat hij heeft gedaan. Boosheid en verdriet kunnen je vergiftigen”, weet Anastasie. “Als je boos blijft, verwond je jezelf. Je staat voortdurend onder stress. Laat het gaan. Als je het los kunt laten, ben je vrij. Vergeving komt niet vanzelf. Het is een keuze, maar uiteindelijk kun je maar één ding doen als je verder wilt met je leven: vergeven!”
Getuigenis van verzoening
De groep is inmiddels hecht. Elke bijeenkomst leggen de leden een klein bedrag in. Dat geld gebruiken ze om huisbezoeken af te leggen. “We komen nu om beurten bij een van de leden thuis. Die nodigt kinderen, buren en daders uit en geeft een getuigenis. Waar het om gaat, is dat iedereen leert zien hoe we de vrede kunnen bewaren”, zegt Jean Bosco.
Geen onderling wantrouwen meer
Ook organiseren ze bijeenkomsten om te praten over verzoening en vrede. En als een van de leden hulp nodig heeft, krijgt hij of zij die. De families kennen elkaar. Als er een aanleiding voor is, vieren ze samen feest. Er zijn nu zelfs kinderen die onderling trouwen. “We verdenken elkaar niet meer”, daarop vertrouwt Jean Bosco nu. “We leven samen als broers en zussen.”
Het verzoeningswerk van Rwandese kerken is nog steeds van groot belang. Blijf dit werk steunen. Lees meer op: www.kerkinactie.nl/kerk-rwanda.
Bestel gratis het boek Mensen van Hoop - Christenen in Rwanda, met o.a. dit verhaal.
