Een goed verhaal over genade
Voor de startzondag 2019 over ‘een goed verhaal’ (zie onderaan dit weblog) gaan we in gesprek met de studenten Shupiwe, Ricardo, Faith en Phillimon over een maatschappelijk probleem dat veel voorkomt in zuidelijk Afrika: tienerzwangerschappen. Phillimon kreeg er van dichtbij mee te maken toen zijn zus zwanger bleek met 14 jaar. Hij vertelt hoe dit voor zijn vader was. Samen verkennen de studenten wat de oorzaken vaak zijn. En als we de gelijkenis lezen van de pachters (Lucas 20:9-19), wat heeft dat verhaal ons dan te zeggen?
Wat moet ik doen?
‘Wat moet ik doen?’ Dat was in 2004 de vraag van de vader van Phillimon. Wat was er gebeurd? Mary, zijn dochter van 14, bleek zwanger. Toen de vader van Phillimon het hoorde stortte zijn wereld in. Allereerst om Mary. ‘Ik gun haar het beste, maar die hoop is vervlogen, zo jong al moeder en straks niet gewild als vrouw omdat ze een kind heeft. Dan het kind. Wat moet er van hem of haar worden? Eten, naar school – wie zal dat betalen? En ikzelf? In mijn cultuur is een zwangere dochter van 14 een schande, ik ben niet meer geloofwaardig, mijn reputatie is aan diggelen. Ik ben dus ook heel boos op Mary. Hoe durf je mij zo te kwetsen? Ik heb je verwekt, ik zorg voor je eten, ik betaal je school. Onbegrijpelijk. Waar is je respect voor mij? Ik kan je klappen geven, je straal negeren, je wegsturen, ik kan van alles. Wat moet ik doen?’
Moeilijke omstandigheden
Tienerzwangerschappen komen veel voor in zuidelijk Afrika. Ik praat er over met vier theologie studenten aan Justo Mwale University in Lusaka, Zambia. ‘Vaak is alcohol en drugs in het spel’, zegt Phillimon, ‘het is overal verkrijgbaar. De kwaliteit is beroerd, een klein beetje van dat spul en je bent een weerloos slachtoffer voor seks.’ Shupiwe vult aan: ‘meisjes die geen ouders meer hebben worden bij familie geplaatst maar voelen zich vaak niet door hen geliefd. Dat duwt hen de straat op. Om de pijn te vergeten geven ze toe aan seks.’ Volgens Faith speelt groepsdruk ook een rol: ‘in overvolle arme wijken is een vriend heel normaal als je 12 bent. Dat wil jij dus ook.’ ‘Als je geld hebt kun je pil kopen, maar die werkt vaak niet’, weet Phillimon. Ricardo vraagt aandacht voor armoede: ‘veel gezinnen kunnen niet rondkomen. Ook de kinderen moeten dus geld binnenbrengen. En geld verdien je op straat. Iedereen weet dat op straat veel meer gebeurt. Maar wat moet je?’ Faith zegt dat tienerzwangerschappen komen door ‘moeilijke omstandigheden’. De anderen knikken instemmend.
Ik kies voor genade
Terug naar de vader van Phillimon. In zijn cultuur had zijn dochter hem zijn waardigheid ontnomen. Maar hij bleef van haar en haar kind houden. Tegen de druk van de samenleving in koos hij voor genade. Toen het kind geboren was nam hij het bij zich in huis en liet Mary weer naar school gaan. Het kind, een jongen, Cornelius Mbewe, is nu 14 jaar. Mooi he? Toen Phillimon zag dat ik geraakt was zei hij: ‘het was niet makkelijk voor mijn vader, net zoals het niet makkelijk is voor God ons te blijven liefhebben. Maar hoe sterk de cultuur ook of hoe dik ons ik, Gods genade still stands strong. Zelfs als je broer of zus een moordenaar of een prostituee is, de band blijft bestaan. In zuidelijk Afrika zeggen wij: ook een gek heeft familie. Hoeveel temeer zal God dan genadig zijn. Ondanks onze zonde zegt God in de gelijkenis van de pachters: ‘“Ik zal mijn geliefde zoon naar hen toe sturen” (Lukas 20:13), in Jezus blijf Ik trouw aan mijn missie voor het leven van de wereld. Ik kies voor genade.’
Hoe nu te reageren?
De pachters in de gelijkenis staan voor de geestelijk leiders van Israël. Blijkbaar lopen juist zij gevaar Gods genade in Jezus af te slaan. Ik ben dominee-docent, een geestelijk leider. Geloof ik dat ik Jezus nodig heb? Durf ik kwetsbaar leiding te geven? Of sta ik Gods genade in de weg? Een ding is helder: in Jezus is God genadig. Die genade bepaalde de reactie van Phillimon’s vader op Mary’s tienerzwangerschap en haar kind. In mijn omgeving zijn niet veel tienerzwangerschappen. Maar ik ben wel aan het denken gezet: wat doet het met me dat God mij in Jezus genadig is? En wie wil ik in mijn omgeving genadig (leren) zijn?
En u? Wat roept het verhaal van Phillimon en zijn familie bij u op? Wat spreekt u aan in de gelijkenis van de pachters (Lucas 20:9-19)? Welke mensen in uw dorp/stad hebben tot nu toe weinig genade ervaren in hun leven? Welke maatschappelijke problemen in Nederland hebben een houding van genade nodig? Hoe betoon je eigenlijk genade? Geef een voorbeeld. Wees zo concreet mogelijk.
Ik ben benieuwd naar uw reacties.
Met een hartelijke groet uit Lusaka,
Thijs Blok
Startzondag 2019 - thema ‘Een goed verhaal’
‘Een goed verhaal’ is het thema voor de startzondag 2019. In de kerk leven en werken we vanuit het goede verhaal dat ons in de Bijbel wordt verteld. Gods Woord in mensentaal, voor velen een bron van troost, bemoediging en inspiratie. Maar ook een boek dat cultureel en maatschappelijk relevant is, bijvoorbeeld als het gaat om omgang met de natuur of zorgen voor een ander. Bijbelse verhalen nodigen je uit om deze te vertalen naar je eigen leven. Daarmee wordt het goede verhaal van God en mensen een spiegel voor ons dagelijkse leven. In de kerkdienst maar ook in gespreksgroepen, tijdens catechisatie, bezoekwerk en op allerlei andere plekken zijn we bezig met dat goede verhaal. Een goed verhaal laat je namelijk niet koud maar brengt je in beweging. Een goed verhaal houd je niet voor jezelf maar deel je met anderen. Zie voor inspiratie en materiaal www.pkn.nl/startzondag.
